BEFORE SOBIBOR
De Joods-Amsterdamse Jules Schelvis overleefde zeven nazikampen. Tot zijn dood in 2016 had hij er zijn levenstaak van gemaakt de herinnering aan Sobibor levend te houden door middel van boeken en lezingen.
Begin jaren tachtig sprak hij met twaalf mannen en vrouwen die betrokken waren bij de opstand in het vernietigingskamp in oktober 1943 tegen de SS-bewakers. De verhalen had hij vastgelegd op video. Hij wilde het gat van tientallen jaren tussen ons en de bezettingsgeschiedenis dichten.
De interviews zijn zo speciaal omdat de nationaalsocialisten er na de opstand alles aan gedaan hebben om de sporen van Sobibor te wissen. Mede dankzij deze opnamen van Jules Schelvis is dat niet gelukt. De overlevenden beschrijven op de tapes van minuut tot minuut wat er tijdens de opstand is gebeurd, alsof ze het gisteren hebben meegemaakt. Na de opstand besloten de nazi’s het gehele kamp te vernietigen. Voor hen was het een schande dat Joden in staat waren geweest de bewakers te overmeesteren.
Mijn bedoeling is een soort ‘Wall of Fame’ te maken van willekeurige Joodse mensen, die weliswaar al wel de beperkingen voelen die aan Joodse mensen zijn opgelegd maar nog ‘vrij’ rondlopen, geen weet vormend van de dreiging van deportatie naar Sobibor. Hun ogen zijn afwachtend, vol spanning van wat komen gaat, maar er valt nog geen doodsangst in te bespeuren. Ik ben van plan heel veel kleine portretjes te maken, acryl op linnen, 12 per vierkante meter, om de massaliteit aan te geven. De kracht van herhaling…. tevens de beklemming: ze weten nog van niets.
De sepiakleur die over alle koppen is gezet verwijst naar oude ansichtkaarten. Alleen hun ogen zijn in de oorspronkelijke kleur gehouden in de vorm van een luikje van de veewagen waarin ze later getransporteerd zullen worden. Ook is het de omgekeerde versie van een ‘verdachtenbalkje’.